Sağlık Bakanlığı hukuk koordinatörü Avukat Gürbüz Yüksel, gündemde olan koronavirüs hakkında alınan önlemlerin ihlali sonrası uygulanacak cezaları paylaştı.
Sağlık Bakanlığı’nın kritik isimlerinin başında gelen hukuk koordinatörü Gürbüz Yüksel Yaşamakta olduğumuz COVİD-19 salgınına ilişkin, “Daha önce çok aşina olmadığımız
bazı kavramlar sık sık gündeme gelmeye başlamıştır. Bunların başında “Karantina”
kavramı gelmektedir.” dedi.
TDK sözlüğünde Karantina, ‘bulaşıcı bir hastalığın yayılmasını
önlemek için belli bir bölgenin veya yerin kontrol altında tutulup giriş çıkışların
engellenmesi biçiminde uygulanan sağlık önlemi’ olarak tanımlandığını aktaran Gürbüz Yüksel Karantinanın özellikle bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için başvurulan etkin bir tedbir
olduğunu duyururken, “vatandaşlarımızın bunun önemi konusunda aydınlatılması gerekmektedir. Bu yazımızda konunun güncelliği nedeniyle karantina ve karantinayı gerektiren salgın
hastalıklar ile ilgili yasal düzenlemeleri açıklamaya çalışacağım.” ifadelerine yer verdiği açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
Ülkemizde bulaşıcı ve salgın hastalıklar konusundaki en önemli düzenleme 24.04.1930
tarihinde yürürlüğe girmiş olup, günün ihtiyaçlarına göre zaman içinde bazı
maddelerinde değişiklikler yapılan 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunudur. Bir
diğer düzenleme ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’dur.
Şimdi bu kanunların ilgili
hükümlerini inceleyelim.
1) Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
Kanunu’nun “Memleket dâhilinde sari ve salgın hastalıklarla mücadele” başlıklı 57
nci ve devamı maddelerinde, salgın hastalıklarla yapılacak mücadelede kamu veya
vatandaşlar tarafından yapılması ve uyulması gereken hususlar düzenlemiştir.
Kanunun 57 nci Maddesine göre, maddede belirtilen bulaşıcı ve salgın hastalığa
yakalanan veya şüphe duyulan kişilerin yetkili makamlara haber verilmesinin zorunlu
olduğu, devamında ise bildirim zorunluluğu olan kimseler, bildirimlerin nasıl ve hangi
hallerde yapılacağı ile alınacak tedbirlere ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
Kanunun 67 nci maddesinde, “tabiplerin, salgın hastalık hallerinde hastalık vakaları
hakkında her türlü inceleme yapma, hastayı ve gerektiğinde hasta yakınlarını
muayene etme, hastalığın seyri hakkında bilgi alma konusunda yetkili oldukları ve
buna karşı çıkanların bu kanun hükümlerince cezalandırılacakları”
düzenlenmektedir.
Kanunun 72 nci maddesinin birinci fıkrasında¸ “hasta olanların veya hasta olduğundan
şüphe edilenlerin ve hastalığı herkese yayma riski taşıdıkları belli olanların tıbben
gerekli sürelerde, evlerinde veya sağlık şartlarına haiz mahallerde tecrit ve gözlem
altına” alınabilecekleri hükmü mevcuttur.
Cezai hükümleri düzenleyen 282 nci maddesinde; “Bu Kanunda yazılı olan yasaklara
aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç
oluşturmadığı takdirde, ikiyüzelli Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para
cezası verilir.” Hükmü mevcut olup, para cezası 3150-TL olarak güncellenmiştir.
284 üncü maddesinde ise ”66 ve 67 inci maddelerde zikredildiği üzere bulaşıcı
hastalıklar hakkında tetkikatta bulunmağa yetkili memurlara muhalefet eden
kimseler Türk Ceza Kanunu’nun 195 inci maddesi gereğince cezalandırılır.” Hükmü
ile de Salgın hastalık hallerinde muayene olmaktan kaçan, yasaklara uymayan kişiler
hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 195 inci maddesine atıfla hapis cezası
öngörülmektedir.
Burada amaç, COVİD-19 gibi salgın hastalıkların yayılımının önlenmesi olup, bu
düzenleme ile Sağlık Bakanlığına ve tüm kamu idarelerine önemli yetkiler
verilmektedir.
2) Türk Ceza Kanunu;
Kanunun “Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma” başlıklı 195 inci
maddesinde; “Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan
ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili
makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.” Hükmü
mevcuttur. Maddenin gerekçesinde, “Böylece kamu sağlığının korunması amacı
güdülmektedir.” şeklinde bir açıklamaya yer verilmiştir.
Madde de açıkça görüleceği üzere, bulaşıcı hastalıkların çıkması halinde yetkili
makamlarca uygulanacak olan “karantina” tedbiri dâhil olmak üzere, alınacak her türlü
tedbire uymamak suç olarak tanımlanmış ve uymayan kişiler hakkında iki aydan bir
yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Bu maddeye göre, “bulaşıcı hastalıklara ilişkin
tedbirlere aykırı davranma” suçunun oluşabilmesi için, failde suç işleme kastı olmalıdır.
Yani bu suçta kastın varlığı şarttır. Bu suçlar takibi şikâyete bağlı olmayıp, resen
kovuşturulacak suçlardandır.
Sonuç olarak, bulaşıcı hastalık salgınlarında muayene olmaktan kaçınan, hekimlere
veya sağlık çalışanlarına zorluk çıkaran, karantina uygulamasına ve bu konuda
alınmış olan her türlü tedbir ve kararlara uymayan kişiler hakkında Umumi
Hıfzıssıhha Kanunun ilgili hükümleri gereğince uygulanacak olan idari para
cezalarının yanında, Türk Ceza Kanunu’nun 195 inci maddesi gereğince hapis cezası da
verilebilecektir.
Olağanüstü şartlar yaşadığımız bu dönemde hepimizin üzerine düşen görevler
olduğunun farkında olarak; gerek kamu sağlığı, gerekse bireysel sağlığımızı korumak ve
bu süreci en az hasarla atlatabilmek adına, yetkili makamlarca yapılan açıklamalara
itibar edilmesi, başta karantina olmak üzere alınan tedbirlere, kararlara ve kurallara
hassasiyetle uyulması gerekmektedir.
GÜRBÜZ YÜKSEL KİMDİR?
1958 yılında Şavşat’ta doğan Gürbüz YÜKSEL Sağlık Memuru olarak başladığı memuriyete, 1982 yılında mezun olduğu Sağlık Eğitim Enstitüsü sonrasında sırasıyla Diyarbakır, Ankara Keçiören ve Ankara Beypazarı Sağlık Meslek liselerinde öğretmenlik yaparak devam etti.
1989 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Avukatlık stajını tamamladıktan sonra 1990 yılında Sağlık Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinde göreve başladı.
Hukuk Müşaviri olarak görev yapmakta iken 1996 yılında vekâleten ve 1998 yılında ise asaleten Personel Genel Müdür Yardımcısı olarak atandı. Çeşitli tarihlerde Personel Genel Müdürü olarak vekâleten görev yaptı.
Halen Sağlık Bakanlığı SBSGM’de Hukuk Koordinatörü olarak görev yapmakta olan Gürbüz YÜKSEL Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Bilişim Hukuku” alanında Yüksek Lisans yaptı.
Siber Güvenlik, Adli Bilişim, Bilirkişilik, Uzlaştırma ve Arabuluculuk yapma yetkisi sağlayan birçok sertifikalı eğitim programlarına katılmış olup, her yıl düzenlenmekte olan “Uluslararası Sağlıkta Bilişim ve Bilgi Güvenliği” Kongresine de Başkanlık yapmaktadır.
Bildirili olarak yurt içi ve yurt dışında katıldığı Bilimsel Kongre ve Konferanslardan bazıları; Uluslararası Sağlıkta Bilişim ve Bilgi Güvenliği Kongresi (1., 2., 3.), Uluslararası Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Kongresi (10., 11., 12.), 10. Uluslararası Hasta ve Çalışan Hakları Kongresi, 3. Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetimi Kongresi (Sofya), II. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi, Uluslararası Sağlık Hukuku Kongresi, Ufuk Üniversitesi’nde “Malpraktis ve Hemşirelerin Hukuki Sorumlulukları” konulu ve Gazi Üniversitesi’nde “Kişisel Sağlık Verilerinin Korunması ve Bilgi Güvenliği” konulu konferanslar.
Yayınlanmış “İlk Yardım” ders kitabı ile “Sağlıkta İnsan Kaynakları”, “Sağlık Yönetimi”, “Sağlık Hukuku”, “Kişisel Sağlık Verilerinin Korunması” ve “Tıbbi Cihazların Siber Güvenliği” konularında bilimsel hakemli dergilerde yayınlanmış makaleleri mevcuttur.
Vakıf, Dernek gibi kurum ve kuruluşlarda Mütevelli heyet ve yönetim kurulu üyelikleri mevcut olan, Gürbüz YÜKSEL evli ve üç çocuk babasıdır.
