Hürriyet Yazarı Fulya Soybaş Bugünkü Köşesinde Wagner lideri Yevgeni Pirojin i ele aldı.
Bugüne kadar Rusya Devlet Başkanı Putin’e en yakın isimlerden biri idi ancak Rus ordusu ile arasında, Ukrayna savaşı özelinde aylardır büyüyen çatlak, ‘ayaklanma’ ile zirveye ulaştı. Bir video ile baş düşmanı Rus Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun orduyu iyi yönetemediğini duyurdu ve Şoygu’nun görevden alınması için Moskova’ya – Putin’e karşı- yürüyüşe geçti. İsyan daha 24 saati dolmadan, Prigojin’in 20 yıllık dostu Belarus lideri Lukaşenko’nun araya girmesi ile son buldu. Peki, bir zamanların ‘gölge adam’ı, Putin’in en iyi dostu olup da şimdi ‘vatan haini’ ilan edilen Prigojin kimdir? İşte yanıtı.
HIRSIZLIKTAN PUTİN’İN AŞÇILIĞINA
YEVGENİ Prigojin bir zamanlar ‘babam’ diye hitap ettiği Putin gibi St. Petersburg doğumlu. 1961’de yoksul bir ailede doğdu. Erken yaşta babasını kaybetti, başarısız bir eğitim hayatı oldu. 18 yaşında zengin mahallelerinde hırsızlık yapmaya başladı. 1981’de boynundaki altınlarını çalmak istediği bir kadını neredeyse öldürecekken polis tarafından yakalandı ve hırsızlıktan arandığı için 13 yıl ceza aldı, 9 yıl hapis yattı. 1990’da Sovyetler Birliği dağılırken çıktı hapisten. Artık o ve ülkesi için yeni bir dönem başlıyordu.
SOSİSLİ SATIYORDU
Kapitalizmi selamlayan ülkesindeki yeni ekonomik fırsatları elbette değerlendirecekti. Annesi pişirdi, o sokaklarda ‘hotdog’, sosisli sandviç sattı, Amerika’dan esen fastfood rüzgârı sayesinde hatırı sayılır miktarda para biriktirdi. Bu para ile önce market zinciri hissesi aldı, sonra parayı kumar sektörüne yatırdı. 1995’te Staraya Tamozhnya isimli restoranı açtı. Yemekleri ile kısa zamanda bölgede yaşayan önemli isimlerin favori mekânı haline gelen restoranın müdavimlerinden biri de dönemin belediye başkan yardımcısı Putin’di. Restoran sayesinde Rusya’nın zengin ve elit kesimiyle tanışan Prigojin hapisten çıktıktan sadece 7 yıl sonra, hırsı sayesinde New Island adında bir gemi restoranı da açtı.
PUTİN İLE İLK TANIŞMA
Prigojin, 2000 yılında, 1 yıllık çiçeği burnunda lider Putin ile, dönemin Japonya Başbakanı Yoshiro Modi’yi New Island restoranına yemeğe getirdiğinde sohbeti ilerletti. Putin sonrasında birçok önemli devlet adamını, ‘hizmette kusur etmeyen’ Prigojin’in restoranında ağırlayacak, nice anlaşmalar burada imzalanacaktı. Öyle ki 2002’de ABD Başkanı George Bush’un Rusya’ya yaptığı ilk ziyaretinde çekilen fotoğraflarda Putin’in hemen arkasında -diğerlerinde de olduğu gibi- hep Prigojin vardı.
BAŞ AŞÇI
Putin’in güvenini kazanan Prigojin 1998’de kurduğu Concord isimli “catering” firması ile büyük devlet etkinliklerine hizmet verdi, ihaleler aldı. 2012’de Moskova’daki okullara yemek dağıttı. Kısa sürede Savunma Bakanlığı’na da el attı, orduya da yemek sağladı, Kremlin’deki özel davetleri de organize etti. Artık Putin’in sağkolu ve ‘aşçısı’ idi.
KIRIM’IN İLHAKI ONA YARADI
2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakı ile Prigojin’e yeni bir fırsat doğdu. Savunma Bakanlığı’nda yapılan bir toplantıda üst düzey bürokratlarla beraber “Putin’in aşçısı” olarak oradaydı. Kendisine, Putin’in emri doğrultusunda, Rusya için Rus ordusundan bağımsız olarak savaşacak, gönüllü ordu kurması emri verildi. Kurduğu catering şirketi paravan bir şirkete dönüştürüldü ve Prigojin de böylelikle Putin’in resmi yollarla yapılmasını istemediği işlerin tüm sorumluluklarını aldı.
WAGNER: ESAD İÇİN SURİYE’DE PUTİN İÇİN UKRAYNA’DA SAVAŞTILAR
YEVGENİ Prigojin’in liderlik ettiği paralı asker grubu Wagner 2014’te Savunma Bakanlığı onayıyla kuruldu, tüm olanaklar Rusya devleti eliyle sağlandı. Wagner aynı yıl Doğu Ukrayna çatışmalarında ilk kez kendi üniforması ile sahada görüldü. Esirlerine hadımdan tecavüze kadar uyguladıkları iğrenç işkenceler ile zalimlikte sınır tanımıyorlardı. Wagner, Rusya ile resmi bağlantısını reddetmişti. Dolayısıyla hesap verecekleri bir kurum ya da düzenleme de yoktu.
4 KOLDAN DESTEK
Bu “başarı” sayesinde 2015’te Suriye rejimi ile anlaştı. Güvenliği sağladığı bölgeleri, petrol gelirinden yüzde alma karşılığı Esad askerine devretti ancak Suriye’de çok sayıda savaş suçu işlediler. Birçok devlet tarafından ‘terörist’ ilan edildiler. Ve dahası Wagner’in etkin olduğu tek yer Suriye de değildi. Mali’de Fransa’nın etkisini azaltmak için çalıştı. Libya’da Hafter’e bağlı güçleri destekledi. Orta Afrika Cumhuriyeti elmas, Sudan ise altın madenlerinin korunması için Wagner’den destek aldı.
TROL ORDUSU
Prigojin’in silahlı adamları sadece sahada değil klavye arkasından da “savaştı.” Trump’ın popülerliğini arttırmak amacıyla, Hillary Clinton’ı kötüledi, internette ve sosyal medyada komplo teorileri yaydı. Şu an ABD’nin ambargo listesinde.
UKRAYNA SAVAŞI DÖNÜM NOKTASI OLDU
RUSYA’nın Ukrayna’yı işgali Wagner için yeni bir “iş fırsatı” da demekti. Rus ordusunun yetersiz kaldığı zorlu cephelerde boy gösterdiler. Bir yandan da Progojin daha fazla asker bulmak için hapishaneleri geziyordu. Azılı katilleri, “Ya onca yıl hapiste kalmak ya da Ukrayna’da 6 ay Wagner için savaşmak ve aylık 180 bin ruble maaş” ile ikna etmeye çalıştı. Bu sayede ilk kez Wagner komutanı olarak medyada belirdi. Ancak 1 yıl sonunda Bahmut’ta verilen ağır kayıplar, Kremlin’le ilişkileri bozdu. Prigojin, bu başarısızlıktan, talepleri karşılanmadığı gerekçesi ile iki ismi; Rus Savunma Bakanı Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Gerasimov’u sorumlu tuttu. Ve 23 Haziran’da Moskova’ya yürüyüşe geçti.
