Hürriyet Yazarı Fulya Soybaş, bugünkü köşesinde Azerbaycan’ın Karabağ zaferini ele aldı.
Azerbaycan’ın kendi toprağı Dağlık Karabağ’da 19 Eylül’de başlattığı antiterör operasyonu 24 saat gibi kısa sürede zaferle sonuçlandı. Ermeni ayrılıkçıların “ateşkes” ilanının ardından Azerbaycanlı ve Ermeni temsilciler masaya oturdu ve yeniden entegrasyon görüşmeleri başladı. Erivan’da ise tansiyon yüksek. Binlerce kişi Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın istifası istemi ile sokaklarda. Peki, 24 saatte ne değişti de koltuğunu kaybetme pahasına Paşinyan ve Ermeni güçler geri adım attı?
RUSYA’DAN İSTEDİKLERİ DESTEĞİ ALAMADILAR
2020’deki II. Karabağ Savaşı’ndan Azerbaycan’ın başarıyla çıkmasına rağmen, bölgede yaşayan Ermeni nüfusun Cumhurbaşkanı seçimi yaparak, Azerbaycan’ın bölgedeki meşruiyetini tehlikeye atması ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından insani yardım koridoru olarak da tanımlanan Laçin koridorunun kapatılmasının, Dağlık Karabağ’da yeniden yükselen gerilimin ana nedenleri arasında gösterildiğine vurgu yapan Fenerbahçe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ece Baban, diyor ki: “Laçin Koridoru’nun bölgedeki Ermeni nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılması bekleniyordu. Ancak bölge madenlerinin izinsiz işletilerek transferinin de bu koridor üzerinden gerçekleştirilmesi, Azerbaycan’ın koridordaki denetimlerini arttırmasına neden olurken, bu hamle AB ve Ermenistan tarafından oldukça eleştirildi ve gerilimin tırmanmasının bir nedeni olarak gösterildi. Transkafkasya olarak da tanımlanan bu bölge hem kaynaklar açısından zengin hem de doğu ile batı arasında önemli bir geçiş noktası. Ki enerji savaşlarının yükseldiği bir dönemde ABD’de de bölgede varlık göstermek istedi. Ancak Paşinyan’ın Batı ve ABD’ye yakınlık göstermesi, Rusya’nın bu yakınlıktan rahatsızlık duyması ve Ermenistan değil ama Paşinyan’a verdiği desteği çekmesine neden oldu.”
TÜRKİYE’NİN GÜCÜ
Bölgede küresel güç rekabetinin ve karşılıklı sınamaların Ermenistan-Azerbaycan gerilimi üzerinden gerçekleştirilmesine Türkiye’den gelen net açıklamaların da fırsat vermediğine özel bir parantez açan Prof. Dr. Baban, “Putin’in Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu açıklaması, Paşinyan’ın Batı’dan istediği desteği alamaması, Türkiye’den hem Sayın Erdoğan hem de Sayın Fidan’ın bölge ülkelerine (İran gibi) direkt mesaj göndermesi ve Türkiye’nin Azerbaycan topraklarına bir müdahale karşısında alacağı pozisyonu ifade etmesi Paşinyan ve Ermeni güçleri ateşkese iten nedenlerden oldu” diyor.
ERMENİSTAN İÇİN TESLİMİYET AZERBAYCAN İÇİN ZAFERDİR
İstanbul Aydın Üniversitesi öğretim üyesi ve emekli Tuğgeneral Dr. Naim Babüroğlu, Azerbaycan’ın uluslararası hukuka uygun olarak, Karabağ’da başlattığı antiterör operasyonunun bir günden kısa sürede sonuçlanmasını Azerbaycan’ın “büyük zaferi” olarak tanımlıyor. 4 maddede özetliyor:
1- Azerbaycan, bölgede en güçlü orduya sahip: Ne Karabağ’daki Ermeni güçler (yaklaşık 12 bin asker) ne Ermenistan ordusu, Güney Kafkasya’da Azerbaycan ordusu ile eğitim- teçhizat- azim konusunda boy ölçüşecek durumda değildir. Dolayısıyla fazla kayıp vermemek için ateşkesi ve de Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğu, yeniden entegrasyonu kabul ettiler. Bu kapsamda Ermeni güçlerin silahları toplanacak, mevziler de Azerbaycan’a terk edilecek. Bu, Ermenistan için “teslimiyet” Azerbaycan için “zaferdir.”
2- Rusya’dan öngördükleri desteği alamadılar: Sandılar ki Rusya devreye girecek ve kurdukları statüyü bu sayede devam ettirebilecekler. Oysa Atatürk dahil büyük komutanların elde ettiği başarılarda en önemli strateji: ‘Kuvvet- zaman- mekan’dır. Kuvvetinizi ancak uygun zaman ve mekânda kullanırsanız başarı alırsınız. Dolayısıyla Azerbaycan, Paşinyan’ın Rusya’nın başı çektiği Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün kendi topraklarında yapacağı tatbikata izin vermeyip, ABD tatbikatına izin verdiği ve yüzünü batıya döndüğü sırada yani tam zamanı ve yerinde kuvvet uygulamış, başarıyı da göğüslemiştir.
3- Ermeni lobisinin güçlü olduğu ABD ve Fransa’da yenilgiye uğradı, Putin elini güçlendirdi: Rusya, Güney Kafkasya’da hiçbir zaman ABD, NATO varlığına izin vermez. Kırmızı çizgisidir. Paşinyan iktidarı bundan böyle yıpranma sürecine girmiştir.
4- Türkiye’yi Orta Asya’ya bağlayacak Zengezur Koridorunun açılması kuvvetle muhtemeldir: Bugünden sonra İran’ın oradaki itirazının bir anlamı da kalmayacak gibi.
BÖLGEDE KORİDORLAR SAVAŞI VAR
Enerji Politikaları ve Piyasaları Uygulama, Araştırma Merkezi Müdürü ve İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Filiz Katman, Ermenistan’ın Uluslararası Ceza Mahkemesi kararlarını tanıyacağını açıklaması, bunun da Rusya Devlet Başkanı Putin’in Ermenistan’a gelmesi halinde tutuklanabileceği anlamına geldiğini hatırlatarak, “Gerilimin tam da bu karar sonrasında olması düşündürücü” diyor ve şöyle devam ediyor:
KORİDORLAR SAVAŞI
“Daha önce de buna benzer; mesela Batı ülkelerinin güç konuşlandırılması haberi sonrasında, harekât oldu. Bölgede ‘koridorlar savaşı’ var. Zengezur Koridoru temel mesele. Orta Koridor, Hindistan’dan Orta Doğu’da Hayfa Limanı’na kadar uzanan koridor ile Hindistan- İran- Rusya arasında açılan güzergâh, rekabetin ne kadar büyük olduğunu göstermekte. Mevcut ticaret güzergahlarının değişimi yönündeki girişimlerin olduğu coğrafyalarda jeopolitik krizler olasıdır.”
KENDİ İMKÂNLARI YETERSİZ
“Ermenistan, II. Karabağ Savaşı’nda İran desteğiyle bir yere varamayacağını gördü ve Rusya da bahsettiğim sebeplerle desteğini kesince, Ermeni güçler kendi imkanlarıyla süreci devam ettiremeyeceklerini anladı. Tabii NATO’nun Güney Kafkasya ülkelerine yönelik IPAP ve PAP-DIB başlıklı programlarıyla, bölgeyi hazırlamada yeni bir aşamaya geçme emarelerinin de gündemde olması süreçte dikkate alınması gereken bir diğer etken.”
