Milliyet yazarı Didem Özel Tümer bugünkü yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan’nın Körfez turunu değerlendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün başlayacak ve üç gün sürecek Körfez turunda sırasıyla Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) olacak. Erdoğan’ın bu ziyaret dizisine gözlerin çevrilmesinin iki temel nedeni var. Birincisi ve öne çıkanı ekonomik boyut. Duraklardan ilki ve üçüncüsüyle ilişkilerde oldukça sert rüzgarlar hatta fırtınalar estikten sonra tekrar mutedil bir havaya dönülmesi gayreti olması da ikinci neden.
Bu üç ülkenin ortak bir başka noktası 2030 Vizyon programları ve bu çerçevede iş dünyası için sunduğu fırsatlar. Aynı zamanda dünyanın alım gücü en yüksek ülkeleri arasındalar. 2022 yılında Türkiye’nin ihracatının 21 milyar dolara ulaştığı bölge ülkelerinden üçüyle ekonomik ilişki çerçevemize biraz daha yakından bakalım:
Suudi Arabistan
Türkiye’nin Suudi Arabistan ile 2022 yılında ikili ticaret hacmi yaklaşık 6,5 milyar dolar. Türkiye’nin ihracatı 2022’de bir önceki yıla oranla 3 kat arttı. Ancak artarak geldiği düzey bile 1,1 milyar dolar. Potansiyel göz önüne alındığında çok çok düşük. Hedef, karşılıklı ticareti kısa vadede 10 milyar, uzun vadede ise 30 milyar dolara çıkarmak.
Suudi Arabistan, özellikle Türk yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik sektörü açısından önemli. Proje bedeli sıralamasına göre Türk müteahhitlerinin en fazla proje üstlendikleri 6. ülke. Sektör bugüne kadar ülkede aralarında otoyollar metrolar, havaalanı, su taşıma/iletim projelerinin olduğu yaklaşık 25 milyar dolar değerinde 390 proje üstlendi.
Ticaret Bakanlığı, S. Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamındaki NEOM, Diriyah Gate, Qiddiya, Amaala ve Kızıldeniz gibi projelerde dijital dönüşüm, yapay zekâ, altyapı, akıllı şehir, gayrimenkul geliştirme ve inşaat alanındaki tecrübelerini değerlendirebileceği görüşünde. Suudi Arabistan da aynı görüşü paylaşıyor olmalı ki, geçen hafta Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın ağırladığı Belediye, Kırsal İşler ve Konut Bakanı Majid Al Hogail, 2030 Vizyonu’nu gerçekleştirmek için banka kredileri de dahil, yatırımları destekleyen yeni kanunlarla ciddi fırsatlar sunduklarını, kamu-özel sektör iş birliğiyle 150 milyon metrekarelik bir alanın inşa edilmesi için 1 trilyon riyalin üzerinde bütçe ayırdıklarını ve Türk iş dünyasını burada görmek istediklerini söyledi.
Katar
Katar bu ziyaret turundaki duraklar arasında son 10 yılda Türkiye ile yakınlaşma düzeyiyle diğerlerinden ayrılan. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Körfez ülkeleri Katar’a ambargo uygulamaya başladığında verdiği direktifler, ülkede unutulmuş değil. Ama aynı zamanda ülkenin Türkiye’de 9,9 milyar dolara ulaşan yatırımları muhalefetin eleştirilerinin hedefinde. Türkiye-Katar ikili ticaret hacmi 2022 yılında yaklaşık 2,3 milyar dolar. 2022’de bir önceki yıla kıyasla Katar’a olan ihracat yüzde 30,7 oranında artarak sadece 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Müteahhitler Katar’da bugüne kadar 20 milyar dolar değerinde 190 proje üstlendi. Sektörün değer bazında en fazla proje üstlendiği en büyük 8. ülke. Son dönemde Türk firmaları büyük çaplı metro ve karayolu projeleri aldı. Ticaret Bakanlığı, Katar’ın yıllık ürettiği doğal gaz miktarını 77 milyon tondan 110 milyon tona çıkartacak olan Kuzey Sahası Genişlemesi (North Field Expansion-NFE) projesinde yeni fırsatlar takip edildiğini belirtiyor.
Katar ile ekonomik ilişkilerin gelişmesinin temelinde 2018’de imzalanan Türkiye-Katar Ticaret ve Ekonomik Ortaklık Anlaşması yatıyor. Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle ikili ticaret hacminde artış öngörülüyor. Ayrıca hedefte Katar’ın da Ulusal 2030 Vizyonu çerçevesindeki projelerden Türk firmalarının aktif pay alması var.
BAE
Türkiye’nin Körfezdeki en önemli ticaret ortaklarından biri. 2022 yılında ikili ticaret hacmi yaklaşık 10 milyar dolara ulaştı. Ancak 2022’de BAE’ye ihracat bir önceki yıla göre yüzde 1,4 oranında azaldı ve 5,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. BAE’den ithalat ise yüzde 83 oranında arttı, 4,5 milyar dolar oldu.
2022 sonu itibarıyla BAE’den Türkiye’ye yapılan (stok) yatırım tutarı 3,4 milyar dolar. Önümüzdeki yıllarda lojistik, finans, petro-kimya, yenilenebilir enerji ve altyapı alanları başta olmak üzere BAE’nin Türkiye’deki yatırım payının arttırılması için çalışılıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar geçtiğimiz günlerde BAE ile birkaç hafta süren bir çalışma yaptıklarını söylemişti. Bayraktar, Körfez turunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanında olacak isimlerden biri.
Müteahhitler de BAE’de bugüne kadar 12,6 milyar dolar değerinde 141 proje üstlendi. Sektörün büyük çaplı konut-rezidans, metro, havalimanı ve karayolu projeleri olmak üzere, değer bazında en fazla proje üstlendiği 10. ülke.
Mart 2023’te Abu Dabi’de Türkiye-BAE Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması imzalandı. Anlaşma ile iki ülke ticaret hacminin 5 yıl içerisinde 25 milyar dolara ulaşması hedefleniyor. Abu Dabi 2030 Vizyonu ile, Emirlik ekonomisinde petrol üretiminin ekonomiye katkısının 2030 yılında yüzde 36’ya düşürülmesi ve enerji, petro-kimya, metaller, havacılık-savunma sanayi başta olmak üzere birçok sektörde yatırımların yönlendirilmesi hedefleniyor.
