Toplumumuzun en önemli sorunlarından biri olan bunalım durumu oldukça tehlike yaratan bir durumdur. Hemen hemen herkeste görülebileceği gibi yaş ve cinsiyet durumu da fark etmiyor. Kişilerin psikolojik ya da toplumsal sıkıntıları, ailesel problemler, sosyal çevre ya da özel hayattan dolayı yaşanan sıkıntılar bireyleri bunalıma itiyor. Bu durumun önüne erkenden geçilmezse şayet tehlikeli boyuta da ulaşabiliyor. Hem kişiye hem de çevresine oldukça zarar veren depresyon belirtileri nelerdir? Depresyon tedavisi var mıdır? İşte depresyon hakkında bilmeniz gerekenler!
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Her ne kadar günlük hayatımızda moralimiz bozulduğunda ya da canımızı sıkan bir durum ile karşılaştığımızda hemen “depresyondayım” desek de depresyon, belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilen, psikolojik, biyolojik ve sosyal faktörlerin birleşiminden oluşan son derece karmaşık bir duygu durum bozukluğudur. Depresyon belirtileri bireyler arasında farklılık gösterebileceği gibi en sık karşılaşılan karakteristik özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
Ümitsizlik, değersizlik ve çaresizlik hisleri Duyguları kontrol edememe Günlük aktivitelere duyulan ilginin azalması İştahta belirgin artış/azalış Kiloda belirgin artış/azalış Uyku düzeninde belirgin değişimler Belirgin öfke ve huzursuzluk Belirgin enerji kaybı Kendinden nefret etme, şiddetli suçluluk duygusu Dikkatsiz davranışlarda artış Odaklanmakta problem Nedeni belli olmayan fiziksel ağrılar
Depresyondaki bazı kişiler yaşadıkları durumu “derin bir boşluk duygusu” şeklinde tanımlarken bazı bireyler ise yaşam ile bağlantıları kopmuş, boş bir duygusuzluk hali şeklinde ifade edebilirler. Özellikle erkeklerde depresyon belirtileri genellikle şiddetli öfke nöbetleri ve huzursuzluk şeklinde olabilirken kadınlarda yoğun hissizlik, yaşamdan zevk alamama şeklinde kendisini gösterebilir.
ARTAN UYKU İHTİYACI
Ağlamak her ne kadar depresyonun formal teşhis kriterleri arasında yer almasa da birçok kişi depresyondayken engel olamadıkları ağlama atakları geçirdiklerini ifade eder. Eğer engel olamadığınız biçimde, normalden daha fazla ağladığınızı düşünüyorsanız depresyonun diğer belirtilerini de gösterip göstermediğinizi gözden geçirmeniz faydalı olacaktır.
Kadınlarda depresyon belirtileri genellikle;
Kilo ve iştahta artış, özellikle karbonhidrat ağırlıklı beslenmeye yönelme
Artan uyku ihtiyacı
Yoğun suçluluk duyguları
Mevsime bağlı depresyon
Şeklinde kendisini gösterirken erkeklerde depresyon daha dışa dönük belirtilerle kendisini gösterebilir;
Uzun saatler çalışma
Yakın çevreyi oluşturan aile ve arkadaşlardan uzaklaşma
Madde kullanımı
Şiddete eğilimin artması, öfke nöbetleri
Sadakatsizlik gibi riskli davranışlarda artış.
Gençlerde görülen depresyon genellikle üzüntü nöbetlerinden çok huzursuzluk, öfke ve ajitasyon şeklinde kendisini gösterebilir. Depresyondaki gençlerde baş ağrısı, karın ağrısı gibi nedeni belli olmayan fiziksel ağrılar da görülebilir.
Yaşlı bireylerde görülen depresyon ise duygusal belirtilerden çok vücutta nedeni belli olmayan ağrılar, hafıza kayıpları gibi fiziksel belirtilerle kendisini gösterir. Kişisel bakımlarını aksatma ve kullanılması gereken ilaçları kullanmama gibi depresyon belirtileri de görülebilir.
TEDAVİSİ
Özellikle son dönemde yapılan araştırmalar depresyonun yüksek oranda tedavi edilebilen bir rahatsızlık olduğunu gösteriyor. Günümüzde orta dereceli ve şiddetli depresyonun tedavisinde en çok tercih edilen yöntemler antidepresanlar ve psikoterapi uygulamalarıdır. Çoğunlukla İki yöntemin birlikte uygulandığı depresyon tedavilerinde başarı oranının daha yüksek olduğu görülür. Son dönemde bu alanda gerçekleştirilen araştırmalar özellikle depresyonun daha hafif formlarında konuşma terapilerinin en etkili tedavi yöntemi olduğunu gösteriyor. Özellikle bilişsel-davranışçı terapi uygulamaları depresyondaki kişilerin kendilerini depresyona sürükleyen düşünce tarzlarını değiştirmelerine ve pozitif biliş kalıpları oluşturmalarına yardımcı olmaları yönünden en etkili tedavi yöntemleri arasındadır.
TEDAVİSİ NE KADAR SÜRER?
Depresyon yüksek oranda tedavi edilebilen ancak tedavisi kişiden kişiye farklılık gösteren, oldukça zorlu bir süreçtir. Depresyon tedavisinde başarıya ulaşabilmenin en önemli noktalarından biri depresyondaki bireyin tüm tedavi seçenekleri hakkında bilgi sahibi olup, kendisi için en uygun seçeneğe karar verebilmesidir.
Depresyon tedavisinde en sık kullanılan yöntemler genellikle psikoterapi,yaşam alışkanlıkları değişimleri ve ağır seyreden depresyonlarda antidepresan kullanımı olarak sıralanabilir. Uygulanacak tedavi türü kişiye ve depresyon semptomlarının ağırlığına göre belirlenir.
KİŞİLER ARASI TERAPİ
Depresyonun hafif ve orta şiddetli formlarında en sık tercih edilen tedavi türü psikoterapi uygulamalarıdır. Psikoterapi genellikle 12-20 hafta süresince haftada 1-2 saatlik seanslar şeklinde uygulanır. Psikoterapi uygulamaları içinde ise en sık kullanılan yöntemler;
Bilişsel Davranışçı Terapi: İrrasyonel düşünce kalıplarını tespit edip ortadan kaldırmayı amaçlayan kısa süreli bir terapi türüdür.
Kişiler Arası Terapi: Kişiler arası terapi, bireylerin çevreleriyle kurdukları ilişkilerin psikolojik sağlıkları üzerinde büyük etki sahibi olduğu düşüncesi üzerine kuruludur. Kişiler arası terapide psikoterapist depresyondaki bireyin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmesine ve dış ilişkilerini geliştirmesine yardımcı olmaya çalışır.
Psikodinamik Terapi: Kişide depresyonun altında yatan, su yüzüne çıkmamış nedenleri ortaya çıkarmayı amaçlayan, uzun süreli bir psikoterapi türüdür.
EMDR ( EyeMovementDesensitizationandReprocessing): Travmatik anıları ortaya çıkartmayı amaçlayan psikoterapi türüdür.
İLAÇLARIN ETKİSİ 2-4 HAFTA İÇİNDE DEĞİŞİR
Orta şiddetli ve şiddetli depresyon tedavisinde en sık tercih edilen yöntem antidepresan kullanımıdır. Antidepresan ilaçların etki süresi genellikle 2-4 hafta arasında değişir. Antidepresan tedavisinde karşılaşılan en büyük problemlerden biri de kişilerin birkaç günlük ilaç kullanımından sonra işe yaramadığı gerekçesiyle ilacı bırakmalarıdır. Bu nedenle eğer depresyon tedavisinde doktorunuz tarafından ilaç önerildiyse, önerilen süre boyunca ilaçları aksatmadan kullanmak önem taşır.
Depresyon tedavisinde kullanılan bazı alternatif yöntemler ise meditasyon, yoga, besin takviyeleri, egzersiz, masaj terapileri olarak sıralanabilir.
ZAMANLA BÜYÜK HASARLARA NEDEN OLABİLİR
Özellikle majör depresyon gibi şiddetli depresyon türlerinde hiçbir tedavi uygulanmaması ciddi problemlere neden olabilir. Tedavi edilmeyen depresyon alkol, uyuşturucu bağımlılığı gibi yaşamı tehdit edebilecek durumlara yol açabilir. Kişilerin çevreleriyle olan ilişkilerini zayıflatarak, iş yerinde problemlere neden olabileceği gibi zamanla daha büyük hasarlara da neden olabilir.
Majör depresyon olarak da bilinen klinik depresyon kişilerin beden, düşünce ve duygu durumunu bütünleşik olarak etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır. Depresyondaki bireyler için depresyondan bir anda kurtulmak mümkün değildir. Psikoterapi ve antidepresan kullanımı gibi gerekli tedavi yöntemleri uygulanmayan klinik depresyon aylarca hatta yıllarca devam edebilir.
