2023’de dünyada ve Türkiye’de siyasi olayların yanı sıra birçok doğal afet ve çarpıcı olay yaşandı.
Şubat depremleri, İsrail- Hamas savaşı, Rusya- Ukrayna savaşı ve Azerbaycan-Ermenistan arasında Karabağ bölgesine ilişkin operasyon 2023 yılının dikkat çeken olayları arasında dünya basınının manşetlerinde yer buldu.
TÜRKİYE’DE DEPREM
Türkiye’de 6 Şubat 2023’de Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki deprem yaşandı. Depremlerde yaklaşık 6 bini Suriye tarafında olmak üzere en az 56 bin kişi hayatını kaybetti. Dünya çapında yankı uyandıran deprem felaketi için Ukrayna dahil birçok ülke kurtarma ekibi gönderdi. 2023 yılında bir başka deprem felaketi, Fas’ın Marakeş bölgesi’nde yaşandı. 8 Eylül’de Marakeş, şiddetli bir depremle sarsıldı ve 6.8 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 3 bin kişi öldü, 5 bin 600’den fazla kişi yaralandı. Bir diğer afetse Libya’da yaşanan sel felaketiydi ve 11 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti.
Afganistan’da ise Ekim ayında 6.3 ve 6.2 büyüklüğünde yıkıcı iki deprem meydana geldi. Birçok ülkenin yardım gönderdiği ülkede, 3 binden fazla kişi hayatını kaybettti. 2023 yılı birçok doğal afetin yaşandığı bir yıl olarak kaydedilirken dünyanın birçok yerinde orman yangınları, sel felaketleri ve heyelanlar yaşanmaya devam etti.
TÜRKİYE’DE SEÇİM
Türkiye Mayıs ayında Cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gitti. Seçim, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında birinci turda salt çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle ikinci tura kaldı. Dünya gündeminde yer alan ikinci tur seçimi 28 Mayıs 2023’de yapıldı ve Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti 12. Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
RUSYA- UKRAYNA SAVAŞI
24 Şubat 2022’de başlayan Rusya- Ukrayna savaşı, 2023’de de devam etti. Ocak ayında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rus kuvvetlerinin ‘büyük intikam’ için hazırlık içerisinde olduklarını ve batılı ülkelerin bir an önce Ukrayna’ya desteklerini arttırmaları gerektiğini söylemişti. Destek beklerken zaman kaybettiklerini aktaran Zelenski, Rusya’nın birçok bölgeyi işgal etmede Wagner grubu ve Rus ordusu için zaman kazandığının da altını çizmişti. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Batılı ülkelerin silah sağlamasının “NATO ülkelerinin gittikçe daha fazla doğrudan çatışmaya müdahil olmasına yol açtığını, ancak bunun olayların gidişatını değiştirme potansiyeli olmadığını ve bunu yapmayacağını” ifade etmişti.
ABD BAŞKANI BİDEN UKRAYNA’YI ZİYARET ETTİ
Ukrayna için 2023 diplomatik anlamda gelişmelerin yaşandığı bir yıldı. ABD Başkanı Joe Biden Şubat ayında sürpriz bir ziyaretle Ukrayna’yı ziyaret eti. Biden, ziyaretinde Ukrayna’ya desteğini açıklarken, Rusya’nın ‘karmaşa’ içerisinde olduğunun altını çizdi. Rusya, Mayıs ayında, Bahmut şehrinin ele geçirildiğini duyurdu. Kiev Yönetimi, Moskova’nın işgal ettiği toprakları geri almak amacıyla Haziran’da karşı saldırı başlattı. 2023 yılı boyunca süren çatışmalarda birçok sivil hayatını kaybetti. Yıl biterken Rusya, 29 Aralık Cuma günü 2023 yılının en büyük füze ve dron saldırısını gerçekleştirdi. Ukrayna, 158 füze ve insansız hava aracından 114’ünü düşürdüğünü açıklarken saldırılarda 30 kişi yaşamını kaybetti, 160 kişi yaralandı.
WAGNER İSYANI
Rusya devleti adına askeri faaliyetlerde bulunan paramiliter Wagner Grubu’nun lideri Yevgeny Prigozhin, 23 Haziran’da destekçileri ile birlikte Moskova’ya yürüyerek isyan başlattıklarını duyurdu. ‘Kardeş kanı dökülmemesi’ için isyanı durduran Prigozhin, 2 ay sonra beraberindeki yolcularla birlikte Moskova yakınlarında uçak kazası yaptı. Kazadan kurtulan olmadı. Kazanın ardından Rusya lideri Putin kısa bir baş sağlığı açıklamasında bulundu.
KARABAĞ’DA ANTİ- TERÖR OPERASYONU
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 19 Eylül’de Karabağ bölgesinde Ermenistan’ın provokasyonlarına karşı ‘anti-terör’ operasyonu başlatıldığını duyurdu. Azerbaycan harekatı “Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal düzeni tesis etmek amacıyla düzenlenen antiterörist bir operasyon” olarak tanımlamladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 15 Ekim’de Hankendi ve Hocalı’da Azerbaycan bayrağını göndere çekti.
İSRAİL-HAMAS SAVAŞI
Hamas’ın askeri kanadı İsrail’e karşı 7 Ekim’de Aksa Tufanı operasyonu başlattıkları duyurarak gece boyunca 5 bin roket fırlattıklarını açıkladı. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) ise gece boyunca devam eden roket saldırısı sonrasında sabah saatlerinde ‘savaş durumu alarmı’ ilan etti. İsrail Hava Kuvvetleri, savaş uçaklarının işgal altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan Hamas hedeflerini bombaladığını duyurdu. Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise “Savaştayız” açıklamasını yaptı. 7 Ekim’den bu yana süren çatışmalarda yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda, Gazze nüfusunun neredeyse tamamının yerinden edildiği ifadeleri yer aldı. 28 Aralık itibariyle İsrail’in Gazze’deki saldırılarında ölü sayısı 21 bin 500’ü geçti.
2023’DE YAŞANAN ÇARPICI OLAYLAR
Dünyanın çeşitli yerlerinde iklim krizi kaynaklı aşırı hava olaylarının yaşandığı 2023 yılında düzenlenen en üst düzey iklim zirvesi COP28’de, küresel ısınmayla mücadele için tüm ülkelere fosil yakıtlardan uzaklaşma çağrısında bulunuldu. Çevre adına düzenlenen zirve ve panellerin yanı sıra tartışmaların odağında olan Japonya, 2011’deki depremin ardından meydana gelen tsunamide zarar gören Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali’ndeki radyoaktifle kirlenmiş atık suyu ALPS yöntemiyle arındırarak 24 Ağustos’ta okyanusa boşaltmaya başladı. Radyoaktif atık suyun tahliyesi, dünyanın çeşitli yerlerinde protesto edilse de Japonya hükümeti kademeli olarak Ekim ve Kasım aylarında da boşaltma işlemlerine devam etti.
AFRİKA’DA DARBE
Afrika’da 2023’te iki askeri darbe yaşandı. Nijer’de ordu 26 Temmuz’da ‘kötüleşen güvenlik durumunu’ gerekçe göstererek yönetime el koydu. Batı Afrika ülkesi Gabon’da ise usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen ardından 30 Ağustos’ta askeri bir darbeyle Ali Bongo yönetimi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek yönetimin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı sözünü verdi.
2023 ayrıca, hem internet hem de uzay alanında çalışılan projelere tanıklık etti. Eski adıyla ‘Twitter’ olarak bilinen sosyal medya platformu, sahibi Elon Musk tarafından ismi değiştirilerek ‘X’ yapıldı. Hindistan 23 Ağustos’ta Chandrayaan-3’ü Ay’ın güney kutbu yakınlarında keşfedilmemiş bir bölgeye indirmeyi başararak bir ilke imza attı. Hindistan’dan önce sadece Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay’a kontrollü iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı. İngiltere’de ise Kraliçe Elizabeth’in ölümüyle birlikte tahta geçen İngiltere Kralı 3. Charles, Westminter Katedrali’nde düzenlenen törenle tacını resmen giydi. Kraliçe Elizabeth, İngiltere tahtında 70 yıl ile en uzun süre tahtta kalan hükümdar unvanını aldı.
İskoçya’da Mart ayında iktidardaki İskoç Ulusal Partisi’nin başkanlık koltuğuna Pakistan kökenli Hamza Yusuf seçildi. Hamza Yusuf, İskoçya’nın ilk Müslüman Başbakanı oldu. Bu gelişmelerin yanı sıra, filmlere konu olmuş ‘Titanik’ adlı yolcu gemisinin enkazını görmek için yola çıkan ‘Titan’ adlı denizaltı aracı 18 Haziran’da Atlantik Okyanusu’nda kayboldu. 22 Haziran’da enkazı bulunan Titan aracının basınçtan dolayı ani bir şekilde içe doğru patladığı anlaşıldı. ABD Sahil Güvenlik ekipleri tarafından bulunan denizaltı içerisindeki 5 yolcu hayatını kaybetti.
GÜNEY AMERİKA VE POPÜLİST LİDERLER DÖNEMİ
Arjantin’de 53 yaşındaki ultra liberal ekonomist Javier Milei, 19 Kasım’da devlet başkanlığı seçimlerinde rakibine karşı büyük bir zafer kazandı.
Sıradışı siyasetçi elinde elektrikli testere ile seçim kampanyası yürüttü, kendisinden “aslan” olarak bahsetti, Papa Francis’i “yeryüzündeki kötülüğün temsilcisi” olarak nitelendirdi.
AVRUPA’DA POPÜLİST LİDERLER
Popülist liderler kervanına son olarak katılan isim Hollanda seçimlerini kazanan aşırı sağcı, İslam karşıtı Geert Wilders’ti.
Wilders, ilk sonuçların ardından yaptığı açıklamada “Kuran ve camilerin yasaklanması gibi demokratik olmayan ya da anayasaya aykırı tedbirler almayacağız.” dedi.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban ise Wilders’i ilk kutlayan lider oldu ve “Avrupa’ya değişim rüzgarları geliyor.” diye konuştu.
TRUMP YENİDEN ABD BAŞKANI MI?
ABD tarihinde ceza davası açılan ilk eski Başkan olan ve hakkında 4 ayrı suçlama bulunan Trump, gelecek sene yapılacak seçimlere 11 ay kala anketlerde hızla yükseliyor.
Hakkında iki defa azil süreci başlatılan, ABD tarihinde ceza davası açılan ilk Başkan olan ve FBI tarafından evi basılan Trump, başkanlık yarışında en güçlü isimlerden biri.
2023 yılına damga vuran fotoğraflardan biri de Trump’ın 25 Ağustos’ta Fulton Hapishanesi’ne teslim olduğunda çekilen sabıka fotoğrafı.
2020 başkanlık seçimlerinin sonuçlarını değiştirmeye çalışmakla suçlanan eski ABD Başkanı, bu fotoğrafı bir kampanya sembolüne dönüştürmeyi başardı.
Trump’ın sabıka fotoğrafı tişörtlere, kupalara ve şapkalara basılarak satışa çıkarıldı.
Biden’ın sağlık durumu ise, Demokrat seçmenleri endişelendirmeye devam etti.
81 yaşındaki “ABD tarihinin en yaşlı Başkanı” Biden, ekonomide her ne kadar iyi görüntü verse de, Meksika sınırındaki göçmen krizi ve artan suç oranları nedeniyle eleştirilerin hedefindeydi.
77 yaşındaki Trump seçim öncesi herhangi bir davada suçlu bulunması halinde başkanlık koltuğuna sonsuza dek veda edebilir.
11 ŞUBAT / DENİZ BAYKAL HAYATINI KAYBETTİ
Türk siyasi tarihinin önemli aktörlerinden biri olan Deniz Baykal Ankara’daki evinde 84 yaşında hayata veda etti.
15 MART / ŞANLIURFA VE ADIYAMAN’DA SEL FELAKETİ
Adıyaman ve Şanlıurfa’yı etkisi altına alan sağanak yağmur sele neden oldu. Taşkınlarda 21 kişi hayatını kaybetti.
10 NİSAN / TCG ANADOLU GÖREVE BAŞLADI
Dünyanın ilk siha gemisi TCG Anadolu Türk Deniz kuvvetlerine teslim edildi.
11 NİSAN / TÜRKİYE’Yİ SARSAN GİZLİ FON DAVASI
Futbol dünyasından ünlü isimlerin de aralarında bulunduğu birçok kişiyi dolandırdığı gerekçesiyle 226 yıl hapsi istenen eski bankacı Seçil Erzan tutuklandı
15 NİSAN / İMECE UYDUSU UZAYA FIRLATILDI
Türkiye’nin yerli ve milli ilk gözlem uydusu İMECE, uzaya fırlatıldı. İMECE uydusu, 680 kilometre irtifada güneşe eş zamanlı yörüngede görev yapıyor.
20 NİSAN / KARADENİZ GAZI KARADA
Karadeniz’den yaklaşık 170 kilometre açıkta keşfedilen 710 milyar metreküp doğalgaz karaya ulaştırıldı.
25 NİSAN / HÜRJET İLK UÇUŞUNU GERÇEKLEŞTİRDİ
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii TUSAŞ tarafından geliştirilen HÜRJET Eğitim ve Hafif Taarruz uçağı ilk uçuşunu yaptı. HÜRJET ilk uçuşunda 26 dakika havada kalıp test boyunca 14.000 feet irtifaya çıktı.
20 MAYIS / NURİ SESİGÜZEL VEFAT ETTİ
Türkülere sesiyla hayat veren usta sanatçı Nuri Sesigüzel 85 yaşında hayata veda etti.
5 HAZİRAN / NURHAN DAMCIOĞLU HAYATA VEDA ETTİ
Türkiye’yi kantoyla tanıştıran isim, Kanto kraliçesi Nurhan Damcıoğlu 82 yaşında İzmir’de hayatını kaybeti.
10 HAZİRAN / MKE FABRİKASINDA PATLAMA
Ankara’nın Elmadağ ilçesinde bulunan makine ve kimya endüstrisi fabrikasında meydana gelen patlamada 5 işçi hayatını kaybetti
8 TEMMUZ / ÖZKAN UĞUR HAYATINI KAYBETTİ
MFÖ grubunun üyelerinden, sevilen sanatçı Özkan Uğur hayatını kaybetti. 69 yaşında yaşamını yitiren Özkan Uğur, üç kez lenf kanserini yenmiş ancak hastalığı nüksetmişti.
7 AĞUSTOS / ERKİN KORAY HAYATINI KAYBETTİ
Anadolu rock müziğinin efsane isimlerinden Erkin Koray, 82 yaşında hayatını kaybetti. Kanada’nın Toronto kentinde hastaneye kaldırılan usta sanatçı, akciğeriyle ilgili rahatsızlıklarının yanı sıra yaşlılığa bağlı sağlık sorunlarıyla mücadele ediyordu.
7 AĞUSTOS / TMO SİLOSUNDA PATLAMA
Kocaeli’nin Derince ilçesinde Toprak Mahsulleri Ofisi silosunda patlama meydana geldi. Patlamada yaralanan bir kişi hayatını kaybetti, 3’ü ağır 12 kişi yaralandı.
5 EYLÜL / KIRKLARELİ İĞNEADA’DA SEL FELAKETİ
Kırklareli’nin İğneada beldesinde meydana gelen sel felaketinde bungalov evler suya kapıldı. Tatil için bölgede bulunan 6 kişi hayatını kaybetti.
1 EKİM / ANKARA KIZILAY’DA TERÖR SALDIRISI
Başkent Ankara’da 1 Ekim Pazar günü sabah saat 09.30 sıralarında İçişleri Bakanlığı’na bombalı saldırı girişiminde bulunuldu. 2 terörist, emniyet güçlerince etkisiz hale getirildi.
29 EKİM / CUMHURİYET 100 YAŞINDA
Türkiye, Cumhuriyet’in 100. yılını törenlerle kutladı. Milli Savunma Bakanlığı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nda, TCG Anadolu’nun da aralarında bulunduğu 100 savaş gemisiyle İstanbul Boğazı’nda geçit töreni gerçekleştirdi.
5 KASIM / DİLAN VE ENGİN POLAT TUTUKLANDI
Sosyal medya fenomenleri Dilan ve Engin Polat çifti kara para aklama, vergi kaçakçılığı gibi suçlardan tutuklandı. Polat çiftinin tutuklanmasından sonra sosyal fenomenleri mercek altına alındı ve peş peşe operasyonlar düzenlendi.
15 KASIM / DİNK’İN KATİLİNE TAHLİYE
AGOS Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’i 2007 yılında öldüren Ogün Samast cezaevinde 16 yıl kaldıktan sonra koşullu salıverme kapsamında tahliye edildi. Samast hakkında tahliyesinden günler sonra 10 yıla kadar hapis istemiyle yeni dava açıldı.
19 KASIM / ZONGULDAK’TA GEMİ BATTI
Rusya’dan aldığı yükü İzmir’e götüren Kafkametler isimli kuru yük gemisi fırtınaya yakalandığı Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde battı. 12 mürettebattan kurtulan olmadı
1 ARALIK / CAN GÜRZAP HAYATA VEDA ETTİ
Tiyatro, sinema, dizi oyuncusu, yazar ve eğitmen Can Gürzap bir süredir tedavi gördüğü hastanede 79 yaşında hayata veda etti.
11 ARALIK / KULÜP BAŞKANINDAN HAKEME YUMRUK
MKE Ankaragücü Kulübü Başkanı Faruk Koca, Çaykur Rizespor maçından sonra hakem Halil Umut Meler’e saldırdı. Meler hastaneye kaldırılırken, Koca ve hakeme tekme atan 2 kişi tutuklandı. Türkiye Futbol Federasyonu yönetim kurulu ilk yaptığı açıklamada ligleri süresiz erteledi.
