Karar Yazarı Figen Çalıkuşu, bugünkü köşesinde 5 TL hatıra parasını köşesine taşıdı.
Hatıra para ise tedavüle sokulamaz!
Resim kötü mü, kötü bu kesin.
Neden kötü? Çünkü Atatürk’e hiç benzemiyor… Yeni madeni 5 TL’miz üzerindeki Atatürk resmi gündem ya, ondan söz ediyorum…
Benzemediğini bu dizaynı tasarlayanlar görmemiş olabilirler mi? Olamazlar.
Acaba Atatürk’e benzemeyen resim bilerek mi seçildi?
Bu ülkenin kurucusu Atatürk’ün, kabrinde rahat uyumasına izin verilmez bu ülkede. Konu Atatürk oldu mu her defasında elverişli kutuplaşma ikliminin rüzgârı taze taze estirilmeye başlar.
Nitekim kâğıt banknot 5 TL yerine madenisi gelirken önemsediğimiz ilk mevzuu da madeni 5 TL üzerindeki hiç alakasız Atatürk resmi oldu
Belki de istenen de buydu… Başka soruları soramaz hale geldik.
Kâğıt banknot 5 TL’den, madeni 5 TL’ye neden geçtik?
Ayrıca yasal olarak yapamayacakları bir şeyi yapıp, bize hatıra para deyip, nasıl tedavüle soktular?
Hadi gelin, konuşulmasını istemedikleri gerçeklere tek tek bakalım.
Bunların altında yatan ve yaşamımızı kemiren asıl sebepler nelerdir?
31 Ekim 2023 tarihli Resmî Gazetede, Cumhuriyetin 100. yılı anısına 5 TL değerindeki madeni “hatıra paraların” çıkarılmasına ilişkin tebliğ yayınlandı.
Tebliğin1264 sayılı Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanun uyarınca çıkarıldığı yazılı.
1264 sayılı yasa gereği hatıra para tedavüle çıkarılan para değildir.
Ama gelin görün ki; 5 TL lik 100 milyon adet “hatıra para” basılmakla kalmadı, tedavüle de sokuldu.
Hatıra para tedavüle sokulabilir mi? Hayır… Yasal bir dayanağı var mıdır? Hayır.
Hatıra para nedir?
Günümüzde kullanılan paradan farklı olarak Türkiye Cumhuriyeti Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından pirinç, altın, gümüş ve bronz gibi materyallerden üretilmiş, özel günler için kültürel amaçlı kullanılması için piyasaya sürülen paralar, “hatıra para” olarak bilinir.
Tıpkı Ayasofya Camiinin yeniden ibadete açılması anısına basılan hatıra para gibi. Ayasofya Camii anısına özel piyasa sunulacak şekilde en fazla 5 bin adet gümüş ve 10 bin adet bronz hatıra para basıldı.
Gümüş hatıra paralar 185 TL, bronz hatıra paralar için 55 TL karşılığında sertifikalar belirlendi ve satış yerleri duyuruldu.
Çünkü
12 64 sayılı yasanın 2.maddesine göre hatıra paranın bir satış fiyatı vardır ve bu fiyat belirlenir.
Peki neden 100 milyon tane basılan ve tedavüle sokulan madeni 5 TL’ler bize hatıra para olarak sunuldu?
Cevap çok açık… Konuşulması istenmeyen o korkunç enflasyon yüzünden.
Geçmiş yıllarda 5 TL ile neler alırdınız bir hatırlayın. Şimdi alamadığınız pek çok şeyi de bir düşünün.
2009 yılını hatırlayın… 200 TL o yıl hayatımıza girdi. 5 TL de 2009 yılında basılıp gelmişti. Dolar için ortalama parite 1.52 TL idi… 200 Türk Lirası 131 dolar, 5 Türk Lirası 3.2 dolara karşılık geliyordu.
5 TL değerli kâğıt banknot idi.
5 TL artık bozuk para… Şimdi 100 milyon tane basılıp gelen madeni 5 TL ile yarım dolar bile alamazsınız.
200 TL’niz ile 6 dolar alırsınız ancak.
Hatıra paraymış… Hem de Cumhuriyetin 100. Yıl anısına imiş… Ama üzerindeki Atatürk resmi, hiç Atatürk’e benzemiyormuş… Ah ki ahh…
Biz paranın üstündeki resmi konuşurken paramız pul oldu gitti.
Konuyu araştırırken Prof. Şenol Babuşcu’ya ait çok berrak bir açıklama okudum.
Babuşcu diyor ki;
“500 TL’lik banknot ve madeni 5 lira basmak kaçınılmaz oldu”.
Prof. Babuşcu uluslararası kabullere atıf yaparak, en büyük kupürlü banknotun emisyon içindeki payı yüzde 50’yi geçtiği taktirde, bu tablonun daha büyük bir banknot çıkarılması gerektiğini gösterdiği tespiti ile;
“Ülkemizde şu an itibariyle en büyük 2 banknot olan 200 ve 100’lük kupürlerin emisyon içindeki payı yüzde 92’dir. Bu durumda 500 TL’lik banknotun çıkarılmasının gerekliliği açıktır. Sonuç olarak seçimden sonra 3 ay içinde Merkez Bankası seçilen hükümetin önüne 500 TL’lik banknotun ve madeni 5 liranın çalışmasını koyup, çıkarılmasını istenilecektir. 2024 yılı içinde ise 1000 TL’lik banknot ve 10 TL’lik madeni paranın piyasa çıkarılması da bir gereklilik olarak ortaya çıkacaktır.” diyor…
Merkez Bankası Gaye Erkan ise “Bu kapsamda 500 TL banknotun da çıkarılması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Ve emisyon hacmi tahminlerin altında kalmıştır” diyor…
Gerçekle çelişen bu açıklama garibime gitti. Sonra okuyunca hayrete düştüğüm Gaye Hanım’ın röportajının son cümleleri aklıma geldi:
“Cumhurbaşkanımıza ‘bize üç alan söyleyin, biz şahlandıralım. Sizin stratejik gördüğünüz nasıl savunma sanayiinde önümüzü açtınız, stratejik gördüğünüz alanları söyleyin, destekleyelim’ dedim.”
Talimat alacağı konuları şahlandırmakla meşgul bir Merkez Bankası başkanı varsa… Gerisi teferruattır.
Kabahat onlarda ama ustanın dediği gibi kabahatin büyüğü bizde be canım kardeşim, bizde. Hatıra paramız hayırlı olsun… Canınızın istediği gibi harcayın.
