Dışişleri Bakanlığı, koronavirüs (Covid-19) sonrası döneme hazırlık amacıyla 26 uzmandan değerlendirme aldı. Görüşler, “Covid-19 sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler” başlıklı 145 sayfalık kitapta toplandı. Çalışmanın sunuş yazsını kaleme alan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Tarihin bu önemli dönüm noktasının ardından uluslararası konjonktürde bizi nelerin beklediğini, hangi sınamalar ve fırsatlara hazırlanmamız gerektiğini şimdiden değerlendiriyoruz” dedi.
Çalışmada öne çıkan uzman görüşleri şöyle:
TIBBİ İSTİHBARAT ÖNEM KAZANACAK
EDAM Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Can Kasapoğlu: Bio-güvenlik ajandası önem kazanacaktır. Tıbbi istihbarat yeteneklerinin geliştirilmesi ve askeri üs planlamasına dâhil edilmesi zaruridir.
Prof. Dr. Mustafa Aydın: Kimyasal ve biyolojik tehditlerin bundan sonraki planlamalarda üst sıralarda yer alacağını öngörebiliriz. Orduların eğitim ve çalışma yöntemleri de kuşkusuz bu tartışmalarda gündeme gelecektir.
Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) Başkanı Ufuk Ulutaş: ‘Güçlü devlet’ kavramı yeniden itibar kazanacak. Devlete ihtiyaç ve yönelim artacak.
ABD-ÇİN ARASINDAKİ REKABET KIZIŞABİLİR
İbn Haldun Üniversitesi Öğretim Üyesi Talha Köse: Önümüzdeki dönemde Güney Çin Denizi’nde, Afrika’da ve diğer bazı bölgelerde Çin ve ABD arasındaki rekabet kızışabilir ve bu kızışma diğer aktörlerin de dâhil olması ile tırmanabilir.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Ersel Aydınlı: Salgınlara karşı hazırlığa, kurumların tesis edilmesine ve eğitime dikkat edildiğini göreceğiz. Hastalıklarla ilgili erken uyarı sistemleri, bilgi paylaşımı, sınır kontrolleri, hareketlilik işleme ve benzeri konularla kapasite artırılması gibi bazı alanlarda bu çabalar uluslararası düzeye taşınabilir.
ANKARA, AVANTAJ SAĞLAYACAK
Akdeniz Güvenliği Merkezi Başkanı Nurşin Ateşoğlu Güney: Büyük güçler, koronavirüs sonrası bir süre iktisadi daralma gibi nedenlerle ülke içi meselelerle daha çok ilgilenmek zorunda kalacak. Dolayısıyla ABD’nin salgın sonrası Ortadoğu’daki görünürlüğü muhtemelen azalacak. Virüsün etkileri hissedilmeye başlamadan önce Türkiye, Suriye’nin kuzeyinde, Libya ve Doğu Akdeniz’de önemli kazanımlar elde etmişti. Bu kazanımların içinde bulunduğumuz sessiz savaş döneminde de korunması, özelikle de salgın rakiplere göre daha az maliyetle atlatılırsa Ankara’ya salgın sonrası bölgenin yeniden şekillenmesinde önemli bir avantaj sağlayacak.
DSÖ YERİNE YENİ SİSTEM KURULABİLİR
Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu: Dünya kamuoyunu doğru şekilde ve zamanında bilgilendirmekte. Sürecin uluslararası iş birliği ile etkin bir şekilde yönetilmesini sağlamakta yetersiz kalan Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yerine, Türkiye, küresel boyutta yeni bir kurumsal oluşuma gidilmesinin ve ortaya çıkacak yeni kurumsal yapının şekillenmesinin öncülüğünü yapabilir.
Türkiye
