Hürriyet Yazarı Hande Fırat, bugünkü köşesinde Tahıl koridoru çalışmalarının perde arkasını ele aldı.
Suudi Arabistan, Moskova ile Kiev arasındaki savaşı sona erdirmek ve ateşkesi sağlamak için başlattığı girişimi Cidde’de yaklaşık 40 ülkenin başta ulusal güvenlik danışmanları olmak üzere temsilcileri ile sürdürdü.
Türkiye’den bu toplantıya Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç katıldı. İlki Kopenhag’da düzenlenen zirvede savaşın diğer tarafı yani Rusya yine eksikti… Gelelim toplantıda nelerin yaşandığına:
Ukrayna, Cidde’de Rus güçlerinin Ukrayna topraklarından tamamen çekilmesi çağrısında bulunan 10 maddelik bir barış formülüne odaklanılmasını istedi.
UKRAYNA’NIN 10 MADDESİ İÇİN ÇALIŞMA GRUPLARI OLUŞTURULDU
1- Nükleer güvenlik
2- Gıda güvenliği (Tahıl koridorunu kapsayan başlık)
3- Enerji güvenliği
4- Esirlerin ve sürgünlerin serbest bırakılması, takası
5- Toprak bütünlüğü
6- Rus birliklerinin geri çekilmesi
7- Adaletin tesisi
8- Çevrenin korunması
9- Çatışmanın tırmanmasının önlenmesi
10- Savaşın sona erdiğinin teyidi
Ukrayna, toplantıda bu 10 başlığın çözülmesi için bastırdı. Sonuçta,
Bu 10 madde için toplantıya katılan ülkelerin temsilcilerinden çalışma grupları oluşturuldu.
* Türkiye gıda güvenliği başlığını kapsayan Tahıl Koridoru grubunda çalışacak. Ancak Suudi Arabistan’a esir takası konusunda da destek verecek.
TAHIL KORİDORUNDA KİM NE DEDİ? ÇÖZÜM NASIL SAĞLANIR?
Tüm ülkelerin üzerinde uzlaştığı ve bir an önce çözüm beklediği mesele Tahıl Koridoru’nun Rusya tarafından yeniden açılması. Bunun için de tüm gözler Cumhurbaşkanı Erdoğan’a çevrilmiş durumda. Erdoğan’ın Putin ile yapacağı görüşme önemli ama mesele Rusya’ya uygulanan ambargolar kapsamında Agro Bank’ın (Russian Agricultural Bank) olması. Yani Rusya’nın tahılını ve gübresini satamaması. Rusya’nın bu konudaki duruşu net: “Bu konuda yaptırımın kalktığını görmeden anlaşmaya geri dönmeyiz…”
Peki Cidde’de bu konuda kim ne dedi?
‘KORİDORU AÇSIN GEREĞİNİ YERİNE GETİRMEZSEK KAPATSIN’
*Türkiye, artık bu konuda Rusya’ya adım atılacağının gösterilmesi gerektiği mesajını verdi.
* AB ve BM ise “Rusya koridoru açsın, biz üzerimize düşeni yerine getireceğiz, getirmezse yeniden kapatsın” noktasında.
Ancak iş AB ve BM ile bitmiyor. Bu durumda gözler ABD’ye çevriliyor. Konu sadece Cidde’deki toplantıda ele alınmıyor. Ankara ciddi bir diplomasi trafiği yürütüyor. Bu çerçevede koridorun yaptırımlar dışına çıkarılması konusunda Rusya’nın ABD’ye verdiği mesaj, “Gelen kaynakla tarım malzemesi, traktör alımı yapılacak” yönünde. Ancak ABD bu mesaja “Ya bu kaynakla silah alırsa” yanıtını veriyor.
RUSYA’SIZ ÇÖZÜM OLUR MU?
Yeniden Cidde toplantısına dönecek olursak, Türkiye çözüm arayışlarına “Rusya dahil edilmezse, sonuç çıkmaz ve çözüm olmaz” diyor. Benzer ifadeleri dile getiren Çin, müzakereler konusunda Türkiye’nin rolüne İstanbul toplantılarına ve Antalya diplomasi forumu zemininin önemine dikkat çekti. Ancak örneğin Almanya’ya göre Rusya’nın toplantılara şimdi dahil edilmesi doğru değil. Almanya “Rusya doğru zamanda girsin” diyor, yani bir anlamda “Temel oluşturulsun, saldırıları durdursun, sonra” mesajı veriyor. Suudi Arabistan girişiminin üçüncü toplantısının Ekim ayında yapılması bekleniyor. Üçüncü toplantıya Türkiye’nin ev sahipliği sürpriz olmasın.
ABD SAVAŞIN BİTMESİNİ İSTİYOR MU?
Tüm çabaların ya da yarı çabaların yanı sıra, temel mesele ABD’nin nerede “dur” diyeceğinde. Putin’in gitmesini isteyen ABD, başkanlık seçimlerine gidiyor. Buradaki temel mesele de Amerikalıların bu savaşı finanse etmeye devam etmekte kararlı olan yönetime ne diyeceğinde.
SONUÇ
Şüphesiz Suudi Arabistan’ın girişimi önemli. Türkiye de elinden geleni desteği veriyor. Ancak tüm taraflarla açık ve net konuşan tek ülke Türkiye. Bölgenin ve dünyanın geleceği ve tüm dünya açısından ekonomide sorunlar göz önünde bulundurulursa, savaşın sona ermesi gerekiyor. Bu savaşan taraflar açısından bir zorunluluğa dönüyor. Türkiye’nin bu güne kadar çabaları, başarıları, denge politikası göz önünde bulundurulursa savaşın son ermesinde baş aktör konumunda olduğunu unutmamak gerekiyor.
DİLEK TAŞI ÇOK YAKINDA KANAL D’DE…
“Efkarım birikti sığmaz içime
Bin sitem etsem de azdır kadere
Gülmeyi unutan yaşlı gözlere
Mutluluktan haber ver dilek taşı.”
Penceresi açık salonda tül uçuşurken; pikapta plaktan çalan “Dilek Taşı”, salondaki siyah beyaz televizyondan yayılan ise Kenan Evren’in 80 darbesindeki “Türk Silahlı Kuvvetleri kendi kendini kontrol edemeyen demokrasiyi sağlam temeller üzerine oturtmak, kaybolan devlet otoritesini yeniden tesis etmek için yönetime el koymak zorunda kalmıştır” diyen sesi… Dün akşam Kanal D’de yeni bir dizinin tanıtımına denk geldim. Adı Dilek Taşı… En sevdiğim şarkılardan. Bir anda 80 ihtilaline ve çocukluğuma döndüm. Kafamın içinde Dilek Taşı çalmaya devam ederken, bir anda 15 Temmuz geldi gözlerimin önüne. Hepimizin ülkemize yakışmayan darbeler ve darbe girişimlerinde bireysel olarak da acı anıları var. Dilek Taşı da öyle bir hikâye, hepimizin bir yerinde kendini bulabileceği, geçmişi hatırlatacağı. O yüzden aklımda hep o ilk sözler; “Gözümde canlanır koskoca mazi…”
